Интервју Мартин Костовски: Мојата визија е Куманово да стане уреден, квалитетен и хуман град за живеење

Ќе ја преземам одговорноста да ја вратам чистотата, зеленилото и достоинството на Куманово. Ќе воведам ред во сообраќајот, јавниот превоз, паркирањето и безбедностa на пешаците и велосипедистите. Нема да дозволам валканиот град да биде нормалност, и да гледам низ прсти на загадувачите“, ветува Мартин Костовски, кандидат за градоначалник на Куманово од коaлицијата на СДСМ, во интервју зa Кумановоњуз. 

Влегувате во трка за градоначалник во време кога Општина Куманово е соочена со голем број на инфраструктурни, еколошки, сообраќајни и други проблеми. Граѓаните се незадоволни од ваквите состојби.  Што ќе биде Вашиот приоритет?     

Приоритет на мојот тим ќе биде темелна и итна посветеност на решавање на основните проблеми со кои секојдневно се соочуваат граѓаните на Куманово, особено во делот на инфраструктурата, сообраќајот и заштитата на животната средина. Ќе започнам со санација на оштетените улици, тротоари и јавното осветлување, како и со подобрување на водоводната и канализациската мрежа, особено во подрачјата кои со години се запоставени. Паралелно со тоа, ќе работам на воведување ред во сообраќајот преку подобар јавен превоз, решавање на проблемот со паркирањето и зголемување на безбедноста за пешаците и велосипедистите. Еколошките прашања исто така ќе бидат високо на агендата – ќе преземам мерки за намалување на загадувањето, управување со отпадот и заштита на зелените површини. Сето ова ќе го правам транспарентно, во соработка со граѓаните, преку јавни расправи и воведување дигитални алатки за комуникација и пријавување проблеми. Целта ми е Куманово да стане поуреден, поквалитетен и похуман град за живеење. Мојот приоритет не е само да се „поправаат“ проблемите, туку да се создаде систем кој спречува нивно повторување, преку отчетност, стручност и соработка со граѓаните.

За да имаме функционална Општина неопходно е спроведување на законите и професионална локална администрација. Граѓаните имаат сериозни забелешки за работата на одредени служби. Што ќе преземете да ги поправите ваквите состојби?   

Свесен сум дека граѓаните се со право незадоволни од начинот како функционира дел од локалната администрација, и токму затоа една од првите работи што ќе ги преземам како градоначалник е темелна реформа. Ќе инсистирам на строго спроведување на законите, отчетност и професионалност во секоја институција. Ќе спроведам детална анализа на работењето на сите сектори, со јасни критериуми за ефикасност, и таму каде што има застои, неодговорност или непрофесионално однесување, ќе има соодветни кадровски и дисциплински мерки. Паралелно со тоа, ќе воведам редовни обуки за административните работници за да се подигне нивото на услуга, комуникација со граѓаните и запознаеност со законските обврски. Ќе работам и на дигитализација на услугите со цел да се намали човечкиот фактор таму каде што постои ризик од злоупотреби или бавна постапка, а граѓаните да добиваат побрза, потранспарентна и поквалитетна услуга. Мојата цел е да изградиме администрација која ќе биде сервис на граѓаните, а не пречка во нивното секојдневие — администрација што ќе функционира по принципи на правичност, ефикасност и почитување на секој човек што се обратил за услуга.

Јавните претпријатија се камен околу вратот на Општината. Наместо да остваруваат добивка и да го развива градот, тие создаваат загуби. Граѓаните двапати ги плаќаат, еднаш преку сметките втор пат преку покривање на нивните долгови. Имате ли план за нивно реструктуирање?

Да, имам јасен и остварлив план за реструктуирање на јавните претпријатија. Вака како што функционираат сега – не само што не носат корист за граѓаните, туку и директно ја оптоваруваат општинската каса и го забавуваат развојот на Куманово. Прво, ќе спроведам целосна ревизија на финансиското и организациско работење на секое претпријатие, со цел да утврдиме каде точно се генерираат загубите – дали се работи за преголем број на вработени, лошо раководење, нерентабилни услуги или ненаменско трошење. По таа анализа, ќе се изработи индивидуален план за секое претпријатие, кој ќе вклучува рационализација на трошоците, оптимизација на работните процеси, подобра наплата на услугите и воведување на современи технолошки решенија со кои ќе се зголеми ефикасноста. Ќе инсистирам на тоа менаџментот да се избира според стручност и резултати, а не по политичка линија, и секое раководство ќе биде отчетно пред Советот и граѓаните. Дополнително, ќе работам на јавно-приватни партнерства и користење на европски фондови каде што е можно, за да се модернизираат јавните услуги, без дополнителен товар за буџетот. Целта ми е јавните претпријатија да станат вистински сервис на граѓаните, а не финансиска дупка која сите ја плаќаме.

Граѓаните велат дека Куманово никогаш не било повалкано, реките се мртви, зеленилото уништено, диви депонии на секој чекор. Секако дека вината е кај несовесните граѓани, но одговорноста е кај оние што го водат градот. Потребни се континуирани контроли и строга казнена политика, која ќе ги „дисциплинира“ несовесните. Подготвени ли сте да влезете во „војна“ со нив без да правите математика колку гласови ќе чини вашата одлучност?

Подготвен сум да преземам одлучни и конкретни мерки за справување со овој сè поизразен проблем, без да правам политичка математика и без разлика колку тоа ќе чини во број на гласови. Сметам дека заштитата на животната средина и јавниот ред не смее да биде предмет на компромис, особено кога граѓаните секојдневно живеат во валкана, запуштена и загадена средина. Ќе воведам редовни и строги инспекциски контроли на терен, со јасни надлежности и рокови за постапување, а казнената политика ќе биде применувана подеднакво и без исклучоци – без разлика дали станува збор за поединци, фирми или институции. Ќе инсистирам на транспарентност и отчетност на сите инспекциски служби, а граѓаните ќе имаат директна можност да пријавуваат прекршувања и веднаш да добијат одговор што е преземено. Она што е најважно – нема да дозволам валканиот град да биде нормалност, ниту ќе гледам низ прсти на никого. Ќе ја преземам одговорноста да ја вратам чистотата, зеленилото и достоинството на Куманово, затоа што граѓаните не заслужуваат ништо помалку.

Уништувањето на јавното добро е проблем кој досега не се справил ни еден градоначалник, како мислите Вие да го решите?

Тоа е проблем кој не може да се реши со една мерка или преку ноќ, но може да се стави под контрола со јасна стратегија, цврста политичка волја и вистинска ангажираност на институциите. Верувам дека клучот лежи во три паралелни правци – контрола, санкции и едукација. Најпрво, ќе воспоставам постојан и видлив надзор над јавниот простор – преку зголемено присуство на комуналната инспекција и полицијата, но и преку поставување видео надзор на клучни локации кои често се мета на уништување. Тоа ќе служи и како превенција, и како доказен материјал за казнување на прекршителите. Потоа, ќе воведам нулта толеранција за намерно уништување на јавното добро. Секој што ќе биде фатен дека крши, пишува, уништува или краде општинска или државна сопственост – ќе биде соодветно санкциониран, согласно законот, без разлика дали станува збор за граѓанин, малолетник, фирма или организирана група. Ќе се разгледаат и алтернативни форми на казнување, како што се задолжителни часови општествено корисна работа за сторителите. Но, освен санкциите, верувам дека долгорочно решение е во воспитувањето и промена на односот кон заедничките вредности. Затоа ќе иницирам едукативни програми во училиштата, ќе соработувам со локалните медиуми и здруженија за подигање на јавната свест, и ќе стимулирам граѓански иницијативи кои промовираат грижа за заедничкиот простор. Ова не е проблем што ќе го реши само градоначалникот, туку процес во кој мора да се вклучат и институциите и граѓаните. Но како градоначалник, јас ќе бидам првиот што ќе покаже пример дека јавното не е ничие – туку е на сите нас, и токму затоа мора да биде заштитено со сите расположливи механизми.

Со неконтролирано градење во централното градско подрачје се уништи старата градска архитектура и се обезличи градот. Оние  ретки примероци кои останаа се препуштени на забот на времето. Имате ли план како да се заштитат?

Да, имам јасна намера и план да ставам крај на неконтролираното градење кое го нарушува идентитетот на Куманово и трајно го брише неговото архитектонско наследство. Сметам дека зачувувањето на старата градска архитектура не е само културно, туку и економски вредно – бидејќи токму автентичноста е таа што му дава душа на еден град. Прво што ќе направам е ревизија на сите постојни урбанистички планови, со цел да се утврди каде и како се дозволило непримерено градење кое не одговара на контекстот на старата архитектура. Ќе воведам мораториум на ново градење во делови каде што постои ризик од уништување на заштитени или вредни објекти, сè додека не се направи нов, стручен и усогласен план. Потоа, ќе иницирам постапка за прогласување на преостанатите објекти од старата архитектура за културно наследство, каде што тоа е оправдано и можно, во соработка со стручњаци од областа на архитектурата, урбанизмот и културата, како и со институциите на државно ниво. Но, само заштита на хартија не е доволна. Ќе обезбедам општински буџетски средства, како и пристап до државни и европски фондови, за реставрација и одржување на овие објекти. Преку соработка со приватниот сектор и невладините организации, ќе понудам и модели на јавно-приватно партнерство за обнова и пренамена на старите градби во културни простори, туристички содржини или јавни институции, без да се наруши нивниот оригинален изглед. Паралелно со тоа, ќе се воведат строги услови за ново градење во централното градско подрачје, со задолжителна согласност од стручно тело кое ќе внимава секој нов објект да се вклопува во постоечкиот урбан амбиент. После 21 година ќе донесеме нов Генерален урбанистички план на Куманово, со што ќе создадеме две нови населби, а со тоа и еден растеретен хуман пристап во градењето. Мојата визија е Куманово да го сочува своето лице, да не дозволиме историјата да се претвори во шут и бетон, и да создадеме рамнотежа меѓу модерниот развој и зачувувањето на културното наследство кое му дава карактер на нашиот град.

На Куманово му фалат паркови. И тие што ги имаме не се одржуваат, зеленилото е исушено. Допустливо ли е да немаат систем за наводнување, ако знаеме колку пари се потрошени за нивна реконструкција?

Не, не е допустливо Куманово да нема функционални паркови, а уште помалку е прифатливо тие што ги имаме да бидат запуштени, со исушено зеленило и без основна грижа како што е системот за наводнување. Ако веќе се инвестирале значителни средства во реконструкција на парковите, тогаш одговорноста е уште поголема – не само за тоа како се трошеле тие пари, туку и зошто по завршување на проектите нема континуирано одржување. Како градоначалник, ќе инсистирам на целосна промена на пристапот: паркот не е проект што завршува со сечење лента, туку жив систем кој бара секојдневна грижа. Решението го гледам во три чекори. Прво, ќе направам ревизија на досегашните реконструкции – колку пари се потрошени, што точно е направено, и зошто нема систем за наводнување таму каде што требало да има. Ќе има одговорност ако се утврдат пропусти или ненаменско трошење. Второ, ќе започнам програма за целосна модернизација на парковите – со поставување автоматски системи за наводнување, дополнително озеленување со видови отпорни на климатски услови, и редовно одржување кое ќе биде дел од годишен план, а не ад-хок акција пред избори. Трето, ќе воведам модел каде одржувањето на парковите ќе биде транспарентно и достапно за јавна проверка. Граѓаните ќе имаат можност да пријавуваат проблеми преку мобилна апликација или веб-платформа, а службите ќе бидат обврзани да постапат во одреден рок. Парковите не се луксуз, туку потреба – за децата, за семејствата, за постарите луѓе, за здравјето и квалитетот на живот. И не се само „зелени површини“, туку места каде што се гради заедништвото и духот на еден град. Затоа, мојата обврска ќе биде не само да изградиме нови паркови, туку и да ги сочуваме, негуваме и заштитиме оние што веќе постојат.

Куманово нема функционален јавен превоз, иако општината „фрли“ над 3 милиони евра за негово субвенционирање, граѓаните се жалат дека возилата се стари, линиите се ретки, нема постојки и објавен возен ред како што се најавуваше. Во недела и за празници воопшто нема превоз што е дополнителен проблем за граѓаните кои зависат од него. Што според Вас треба да се смени?

Состојбата со јавниот превоз во Куманово е неприфатлива и претставува уште еден пример за тоа како големи суми пари можат да се потрошат без да се добие реална и функционална услуга за граѓаните. Ако со над 3 милиони евра субвенции граѓаните сè уште се возат во стари автобуси, чекаат без информација за возен ред, и немаат превоз за време на викенди и празници, тогаш е јасно дека проблемот не е само во системот, туку и во начинот на управување и контрола. Според мене, прво што мора да се смени е начинот на договорите со операторите на јавниот превоз. Нема да се дозволи повеќе ниту еден денар од општинскиот буџет да се исплаќа без јасни и мерливи обврски – возен ред, фреквенција на линии, состојба на возилата и достапност на услугата за сите граѓани. Ќе се воспостави систем на строга контрола и редовен мониторинг, а секој прекршител ќе биде санкциониран, па дури и исклучен од системот. Второ, ќе изработам целосно нова, функционална мрежа на линии, заснована врз реалните потреби на граѓаните. Тоа ќе го направам преку анализа и теренски истражувања, но и во директна консултација со граѓаните и месните заедници. Ќе се воведе обврска за објавување на јасен возен ред на секоја постојка, како и преку мобилна апликација и веб-страница, каде граѓаните ќе можат во секое време да проверат кога доаѓа автобусот и на која траса се движи. Трето, заедно со превозниците  ќе работам на подмладување на возниот парк – преку јавни набавки, европски фондови или јавно-приватно партнерство – со фокус на еколошки и достапни возила, особено за лицата со попреченост. Исто така, ќе се воведе задолжителен јавен превоз и за викенди и празници, бидејќи јавниот транспорт не смее да постои само „од понеделник до петок“. Најважно, ќе обезбедам увид во трошењето на секој денар субвенција. Парите не смеат да одат во џебови, туку во квалитетна услуга. Јавниот превоз не е привилегија, туку основна потреба – и мојата цел ќе биде да го направам достапен, сигурен и достоинствен за сите граѓани на Куманово.

Паркинг простор, слободни тротоари, функционални семафори, катна гаража... Болни теми за кумановци. Има ли лек?

Да, има лек. Но потребен е системски пристап, јасна визија и дисциплина во спроведувањето на мерките. Паркинг-просторот, зафатените тротоари, нефункционалните семафори и отсуството на катни гаражи не се нови проблеми за Куманово, но тоа не значи дека треба да се прифатат како нормални. Овие прашања директно влијаат на квалитетот на живот на граѓаните, и затоа ќе бидат еден од моите приоритети. Прво, ќе се пристапи кон целосно преуредување на паркинг-системот. Ќе се изработи нова анализа за реалните потреби за паркирање по зони, и врз основа на неа ќе се воведе јасен, фер и дигитализиран систем за зонско паркирање. Ќе направиме и референдум за граѓаните за плаќање на паркинг-местата. Ќе мора да се уреди наплатата, ќе се елиминираат нелегалните паркинзи, а дел од средствата ќе се вложуваат назад во уредување на просторот. Паралелно со тоа, ќе почнеме со реализација на првата монтажна катна гаража на локација каде што е најголем притисокот, а ќе се планира и втора на периферија, со можност за поврзување со јавен превоз. Кога станува збор за тротоарите, нема да има компромис. Тротоарите се за пешаците – и точка. Ќе се зголеми бројот на комунални инспектори, ќе се применува казнена политика за паркирање на тротоари, и ќе се постават физички пречки (столбчиња, жардиниери) каде што е потребно, за да се спречи злоупотребата. За семафорите, решението е во модернизација. Ќе се спроведе проект за замена и поврзување на сите семафори во еден централен, „паметен“ сообраќаен систем кој ќе може да се прилагодува според интензитетот на сообраќајот и ќе обезбеди подобра проточност, особено во шпиц-термини. Овие мерки нема да се случат преку ноќ, но ќе започнат веднаш – чекор по чекор, со јасен план и рокови, и најважно, со отчетност пред граѓаните. Куманово заслужува уреден сообраќаен систем, слободни пешачки зони и решение за паркингот што нема да биде на сметка на секојдневната нервоза на луѓето. Може да се направи, ако конечно некој реши да го спроведе она што одамна требало да биде направено.

На што друго се темели Вашата програма. Што ќе понудите на граѓаните за да ве гласаат?

Мојата програма не се темели само на решавање на постојните проблеми – иако тие се приоритет – туку и на визија за модерно, фер и хумано Куманово, каде што секој граѓанин ќе има чувство дека е слушнат, вреднуван и вклучен. Ќе понудам конкретни, реални и мерливи решенија, но и нов начин на водење општина – со чесност, транспарентност и работа, а не со празни ветувања и партиски калкулации. На граѓаните ќе им понудам: функционална и отворена локална власт – Општина што е сервис на граѓаните, не бирократска тврдина. Ќе воведам дигитални услуги, отворени денови за средби со граѓаните, јавни расправи за буџетот и проекти, како и онлајн алатка за пријавување проблеми со обврска за институционален одговор во рок од неколку дена. Развојот на економијата и локалниот бизнис ќе ги креираме со локален инвестициски план, со поддршка за мали и средни претпријатија, намалување на административните бариери, попусти за старт-ап фирми, и поддршка за занаетчиството и традиционалните дејности. Куманово има потенцијал, но му недостига насочување и поддршка. Во културата и младите ќе вложувам во младински и културни простори, ќе поддржам иницијативи од младите преку буџетски фондови, и ќе се бориме против иселувањето не со зборови, туку со можности. Куманово треба повторно да стане културен центар, со фестивали, изложби, креативни зони и жив урбан дух.

Зошто се одлучивте да се кандидирате? Тоа беше Ваша желба или партијата ви наметна?

Се одлучив да се кандидирам затоа што верувам дека Куманово заслужува вистинска промена и затоа што сакам со моето искуство, енергија и знаење да придонесам за таа промена. Ова не е ниту наметната одлука ниту амбиција по секоја цена – ова е одлука што произлезе од разговорите со многу граѓани, бизнисмени, млади, пензионери, кои ми кажаа дека се разочарани, но не се откажале од надежта дека работите можат да се направат подобро. Партијата може да предложи или поддржи кандидат, но ако човекот сам не е решен да влезе во оваа борба и да ја преземе одговорноста, тоа нема смисла. Јас влегувам со јасна лична одлука – не за да ја задоволам партијата, туку за да им служам на граѓаните. Моја цел не е функцијата, туку резултатите. Сакам да бидам градоначалник што ќе ја врати довербата во институциите и ќе покаже дека политиката може да биде чесна, блиска до луѓето и насочена кон решавање проблеми, а не кон лични или партиски интереси. Затоа ја прифатив оваа кандидатура како лична обврска и како шанса да докажам дека Куманово може и мора да изгледа подобро.

Влегувате во кампања за кандидат за градоначалник на Куманово во време кога општинската организација на СДСМ е сериозно разнишана, и кога голем дел од вашите доскорашни партиски другари кои имаа функции сега се дистанциираат или преминаа во други партии. Како ќе ја вратите довербата на обичното членството, ако вака се однесуваат оние кои најмногу добиле од партијата?

Апсолутно сум свесен дека влегувам во кампања во време кога општинската организација на СДСМ не е како пред неколку години, но токму затоа мојата кандидатура е искрена обврска да започнеме одново – со чиста совест, чесен пристап и силна посветеност кон вистинските вредности на социјалдемократијата. Не бегам од реалноста – да, дел од луѓето кои биле најгласни и најекспонирани додека имаа функции, сега се дистанцирани или преминаа во други партии. Но тоа за мене не е слабост, туку прочистување. Членството многу добро знае кој останал доследен, кој работел на терен, и кој бил таму кога било најтешко – а кој бил тука само додека имал личен интерес. Мојата порака до членовите е едноставна: јас сум тука за вас, не затоа што сум нечиј проект или продолжена рака, туку затоа што верувам во она што СДСМ треба да го претставува – социјална правда, еднаквост, демократија и работа за обичниот човек. Ќе ја вратам довербата преку работа, транспарентност и вклучување на сите чесни и вредни луѓе во процесот, без разлика дали досега биле во првите редови или биле незабележани. Ќе покажам дека местата и функциите нема да бидат повеќе резервирани за „истите луѓе“ туку ќе се добиваат според заслуга, знаење и вложен труд. Само така ќе го обновиме тимот, ќе ја вратиме енергијата во партијата и ќе покажеме дека не сме тука за функции, туку за промена. Ова е можност СДСМ во Куманово да се врати на основите, да се отвори кон младите, кон искрените членови, кон луѓето кои со години биле потценувани и турнати на страна. Јас не ветувам чуда, но ветувам чесна борба, почитување кон секој член и враќање на партијата таму каде што и припаѓа – блиску до народот.
 
Од кого очекувате поддршка и какви се Вашите прогнози?

Очекувам поддршка од сите граѓани на Куманово кои се разочарани од досегашното владеење, но сè уште веруваат дека работите можат да се сменат – ако на чело на градот дојде човек што знае, што има храброст и што нема да заборави зошто е таму. Мојата кампања нема да се темели на поделби, туку на обединување. Ќе се обратам до секој човек – без разлика дали е партиски активен или не, дали е разочаран поради лошото функционирање на институциите, или едноставно сака достоинствен живот во сопствениот град. Ќе побарам поддршка од младите кои сакаат иднина тука, од родителите кои се борат за подобро образование и услови за децата, од пензионерите кои заслужуваат мирна старост, од работниците, бизнисмените, земјоделците – од секој што сака ред, правда и развој. Од членовите и симпатизерите на СДСМ очекувам поддршка, но и разбирање дека ова не е време за лични суети, туку за мобилизација и враќање на довербата во вредностите што некогаш ја направија оваа партија најсилна. Од нив не барам слепа лојалност, туку заедништво, искрен дијалог и поддршка заснована на дела. Што се однесува до прогнозите – реален сум. Знам дека ќе биде напнато, но верувам во сила на искрената кампања и во поддршката на граѓаните кои се уморни од празни зборови. Ако настапиме со вистина, ако покажеме одлучност и ако зборуваме директно, јасно и со план – ќе победиме. Не затоа што сме погласни, туку затоа што ќе понудиме нешто различно: честит пристап, конкретни решенија и градоначалник кој ќе работи за сите. Поддршката ќе ја добијам од оние кои не сакаат Куманово повеќе да стагнира, туку конечно да се раздвижи напред.