Куфери полни со тишина

Во нивните куфери, меѓу маиците и книгите, се скриени надежите што не успеале да никнат овде, плановите што не добиле шанса и соништата што со години се бореле со реалност која никогаш не им станала сојузник. Но, овие куфери се не само физички, туку и психолошки. Во нив има тежина што не може да се измери со килограми. Тежина која е резултат на внатрешен конфликт — конфликт помеѓу тоа што се оставило зад себе и што се очекува да се најде на новото место.

И додека на аеродромите изгледаат силни, насмеани, еуфорични – вистината е далеку посложена. Психологијата на заминувањето е исткаена од премолчен страв, тивка вина и едно болно сознание: „Јас одам, затоа што не можам да останам. Ова чувство, психолошки гледано, не е само резултат на економски недостиг. Тоа е емоционален отпор — отпор кон животот во земја која не им нуди доволно можности да се чувствуваат исполнети и вреднувани. Тивката вина која ги следи овие млади не е само поради напуштањето на татковината, туку и поради болката што ја носат — болка од чувство на неприпаѓање и неспособност да го променат нешто во сопствената земја.

Не е тешко да се замине. Тешко е да почувствуваш дека мораш. Ова е оној внатрешен конфликт кој ги растргнува. Психолошки, ослободителната одлука за миграција често е истовремено и трауматска. Секој одговор на животните предизвици наоѓа свој пат, но понекогаш се чини дека единствениот начин да се најде мир е да се напушти татковината.

Поколение со тивка траума

Младите не бегаат од земјата – тие се обидуваат да избегаат од чувството дека не се гледаат во нејзината иднина. И тоа чувство остава психолошка последица. Кога од 18 години па нагоре учиш дека мора да „си најдеш врски“, дека трудот не се вреднува, дека случајноста и привилегијата се поважни од знаењето – тогаш во тебе се всадува тивка несигурност. Секојпат кога ќе се соочиш со нова пречка која не зависи од твоите способности, туку од надворешни фактори, се раѓа внатрешен конфликт, а несигурноста не е само надворешна, туку и внатрешна.

Таа несигурност подоцна прераснува во внатрешен немир:
„Ако останам – стагнирам.“
„Ако заминам – се губам.“
Тоа е психолошката математика на едно поколение кое живее меѓу два страха. Тоа е она чувство на двоен страв: страв од заминување и страв од останување. Младите се чувствуваат како да не постои добар избор, што резултира во психолошки „раздор“ и емоционално растројство. Овој двоен конфликт често води до емоционално исцрпување.

Заминуваат, но оставаат дел од себе

Она што останува по секое заминување не е само празна соба. Тоа е тишината на трпезата, стол што никој не го поместува, викенд што повеќе никогаш не е ист. Емоционалната пустош што ја остават младите не е само губење на физичко присуство. Тоа е губење на дел од себе. Ова се оние психолошки орации кои го создаваат чувството на празнина. Ги имаат напуштено не само пријателите и семејството, туку и сопствениот мир. Заминувањето е процес на психолошка фрагментација: дел од тебе останува овде, а дел од тебе се обидува да се создаде на ново место, во нова средина. Заминувањето не е патување. Заминувањето е мал личен земјотрес што ги погодува сите околу тебе, но никој не зборува за тоа.

Дали има лек?

Лекот не е „патриотски апел“.
Лекот е одговорност.
Лекот е промена.
Лекот е да создадеме земја во која младите ќе се гледаат себеси по пет, десет, дваесет години. Не во далечна метропола – туку тука.

Психолошки гледано, лекот лежи во создавање на услови за раст и стабилност, каде што младите ќе се чувствуваат ценети и прифатени. Ова не значи само економски напредок, туку и развој на општество кое ги поддржува нивните потреби за емоционална сигурност и професионална реализација. Ако сакаме младите да останат, мора да создадеме средина која ги поттикнува да се чувствуваат емоционално исполнети тука, а не да избегаат во потрага по посветеност и смисла.

И додека тоа не се случи, ќе продолжиме да гледаме куфери на аеродроми, полни со надеж, тага и невидлива психолошка тежина што ниту еден чек-ин не може да ја измери.

На крајот – една проста вистина!

Младите не сакаат да заминат.
Тие сакаат да останат.
Но сакаат да останат на место каде што чувствуваат дека можат да растат.
И дотогаш, Македонија ќе се буди секое утро со истото прашање:
Што уште треба да изгубиме за конечно да почнеме да се менуваме?

Автор: Јелена Цветковска, м-р по психолошки науки